Chính phủ Mỹ mới đây đã chính thức trở thành cổ đông lớn nhất của Intel khi chuyển gần 9 tỷ USD hỗ trợ trong khuôn khổ Đạo luật CHIPS thành cổ phần công ty.
Theo thỏa thuận, Washington mua 433,3 triệu cổ phiếu phổ thông với giá trung bình 20,47 USD/cổ, tương đương khoảng 10% cổ phần Intel. Điều gây chú ý là mức giá này thấp hơn giá thị trường tại thời điểm giao dịch, làm nhiều người cho rằng Nhà Trắng đã được mua với mức chiết khấu. Nguồn vốn được trích từ 5,7 tỷ USD trong các khoản trợ cấp CHIPS chưa chi trả và 3,2 tỷ USD từ chương trình Secure Enclave.
Vì thông tin này mà nhiều người lầm tưởng Intel đã chính thức trở thành công ty nhà nước. Tuy nhiên, thực tế không phải như vậy, vì toàn bộ số cổ phần đều thuộc dạng non-voting shares, tức là không có quyền biểu quyết, không có ghế trong hội đồng quản trị và cũng không trực tiếp tham gia điều hành công ty. Điểm đáng chú ý là chính phủ cài thêm một điều khoản: nếu trong tương lai Intel mất quyền kiểm soát đa số với mảng foundry, Washington có quyền mua thêm 5% cổ phần.
Thay vì chỉ trợ cấp bằng tiền mặt, ưu đãi thuế hay các gói hỗ trợ truyền thống, chính phủ giờ đây trực tiếp trở thành cổ đông của doanh nghiệp. Điều này giúp Nhà Trắng gắn chặt lợi ích quốc gia với Intel – một biểu tượng công nghệ từng dẫn đầu nhưng đang gặp khó khăn trước sức ép cạnh tranh toàn cầu.
Tuy nhiên, thương vụ này cũng vấp phải nhiều ý kiến trái chiều. Intel thừa nhận có nguy cơ gặp phản ứng từ cổ đông hiện hữu, khách hàng quốc tế và đối tác kinh doanh. Việc chính phủ nắm giữ cổ phần có thể khiến công ty bị nhìn nhận là mất đi sự độc lập, làm suy giảm uy tín trên thị trường, đặc biệt khi hơn 70% doanh thu Intel đến từ bên ngoài nước Mỹ. Một số nhà phân tích cũng chỉ ra rằng, về bản chất, Intel không thực sự nhận được trợ cấp, mà chỉ đổi các khoản trợ cấp vốn dĩ đã được hứa hẹn thành cổ phần, khiến hiệu quả thực tế của thương vụ bị đặt dấu hỏi.
Thị trường chứng khoán phản ứng tích cực ngay sau thông tin công bố, khi giá cổ phiếu Intel tăng mạnh. Song các chuyên gia vẫn tỏ ra thận trọng. Việc chính phủ Mỹ trở thành cổ đông lớn không đồng nghĩa với việc Intel sẽ nhanh chóng khôi phục vị thế dẫn đầu trong ngành bán dẫn, nhất là khi công ty còn phải cạnh tranh với những gã kh lồ như TSMC, Samsung, cũng như các công ty đang bứt phá nhờ chip AI.
