Cuộc đua bán dẫn toàn cầu đang nóng hơn bao giờ hết, và Việt Nam đang đứng trước một cơ hội “vàng” để khẳng định vị thế của mình. Khi Trung Quốc gia tăng sản xuất chip, sự dịch chuyển trong chuỗi cung ứng đã mở ra cánh cửa để Việt Nam tiến sâu hơn vào lĩnh vực này. Nhưng liệu chúng ta có tận dụng được cơ hội này hay chỉ đóng vai trò như một “trạm trung chuyển”?
Việt Nam – Điểm Đến Mới Của Các Ông Lớn?
Theo nhận định của các chuyên gia, Việt Nam có ba lợi thế rõ rệt: vị trí địa lý thuận lợi, chi phí lao động cạnh tranh và chính sách thu hút đầu tư ngày càng cải thiện. Đây là những yếu tố giúp Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn cho các tập đoàn công nghệ lớn.
Các “ông lớn” như Samsung và Intel đang tích cực đa dạng hóa chuỗi cung ứng để tránh rủi ro địa chính trị. Việt Nam đang nổi lên như một lựa chọn lý tưởng cho các hoạt động lắp ráp, đóng gói và thử nghiệm chip. Các khu công nghệ cao tại TP HCM, Đà Nẵng và Hà Nội cũng đang dần đủ điều kiện để tiếp nhận những dự án công nghệ quy mô lớn.
Nhìn vào thực tế, làn sóng đầu tư vào Việt Nam đang diễn ra mạnh mẽ. NVIDIA vừa công bố thành lập Trung tâm Nghiên cứu AI và mua lại VinBrain, một động thái cho thấy Việt Nam không chỉ hấp dẫn với các công ty lắp ráp mà còn với cả những tập đoàn công nghệ hàng đầu về AI. Bên cạnh đó, các tập đoàn bán dẫn như Intel, Ampere, Marvell, Cirrus Logic… cũng liên tục tìm kiếm cơ hội mở rộng tại Việt Nam.
Điều đáng chú ý là Mỹ vẫn duy trì hợp tác với Việt Nam trong lĩnh vực chip, đặc biệt là các phân khúc thiết kế, kiểm thử và đóng gói – những lĩnh vực ít bị kiểm soát chặt chẽ bởi các chính sách công nghệ. Đây có thể là hướng đi tiềm năng để Việt Nam phát triển chuỗi giá trị bán dẫn của riêng mình.
Cơ Hội Lớn Nhưng Không Dễ Dàng
Theo báo cáo từ Mirae Asset, chỉ trong 11 tháng đầu năm 2024, LG đã đầu tư 1 tỷ USD, Foxconn rót 551 triệu USD, và Samsung cam kết tăng thêm 1 tỷ USD mỗi năm vào Việt Nam. Với dự báo doanh thu ngành bán dẫn toàn cầu sẽ đạt 705 tỷ USD vào năm 2025, Việt Nam hoàn toàn có khả năng thu hút thêm dòng vốn công nghệ cao.
Tuy nhiên, câu chuyện không chỉ dừng lại ở việc đón nhận đầu tư. Ông Hoàng Văn Tam, CEO Digitech Solutions, cảnh báo rằng nếu không có chiến lược phát triển dài hạn, Việt Nam có thể chỉ trở thành một “trạm trung chuyển” trong chuỗi cung ứng thay vì một trung tâm công nghệ thực thụ.
Vấn đề cốt lõi nằm ở nguồn nhân lực. Ngành bán dẫn đòi hỏi đội ngũ kỹ sư có trình độ cao, đặc biệt trong thiết kế và kiểm thử vi mạch. Nếu không tập trung đào tạo và phát triển nhân tài, chúng ta sẽ mãi dừng lại ở vai trò lắp ráp và gia công.
Ngoài ra, bài toán vốn đầu tư cũng không hề nhỏ. Một nhà máy sản xuất chip tiên tiến có thể tiêu tốn từ 40-50 tỷ USD, một con số khổng lồ so với khả năng của các doanh nghiệp trong nước. Nếu chỉ thu hút đầu tư ngắn hạn mà không có chính sách hỗ trợ tài chính và phát triển hạ tầng đồng bộ, Việt Nam sẽ khó có thể bứt phá.
Cơ hội để Việt Nam vươn lên trong ngành công nghiệp tỷ đô này là có thật, nhưng để hiện thực hóa, chúng ta cần:
Đẩy mạnh đào tạo nhân lực, gắn kết giữa doanh nghiệp và các trường đại học. Chính sách hỗ trợ tài chính, tạo điều kiện cho doanh nghiệp trong nước tham gia sâu hơn vào chuỗi cung ứng. Phát triển hạ tầng và môi trường kinh doanh để giữ chân các tập đoàn công nghệ.
Nếu Việt Nam có thể giải quyết được những thách thức này, thì không chỉ là một “trạm trung chuyển” – chúng ta hoàn toàn có thể trở thành một trung tâm công nghệ bán dẫn thực thụ trong khu vực.
